Dàn Trao Đổi Nhiệt

Dàn Trao Đổi Nhiệt là gì?

Dàn trao đổi nhiệt (heat exchanger) là thiết bị dùng để truyền nhiệt giữa hai môi chất (khí và/ hoặc lỏng) mà không để chúng tiếp xúc trực tiếp với nhau. Trong hệ thống máy lạnh và điều hòa không khí, dàn trao đổi nhiệt máy lạnh đóng vai trò then chốt trong quá trình làm lạnh hoặc sưởi ấm không gian.

Ví dụ: Trong một máy lạnh, khi không khí ấm trong phòng được hút qua dàn trao đổi nhiệt (evaporator), chất làm lạnh trong ống hấp thu nhiệt, làm không khí trở nên mát hơn; ngược lại, tại dàn ngưng tụ, môi chất giải phóng nhiệt ra môi trường.
 

Cấu tạo và nguyên lý hoạt động

1. Cấu tạo chính

Một dàn trao đổi nhiệt bao gồm các yếu tố chủ yếu: ống dẫn môi chất, cánh tản nhiệt (fin), khung vỏ bảo vệ và đôi khi là cánh quạt hoặc hệ thống thổi gió.

Ống dẫn: thường bằng đồng hoặc nhôm, có độ dày và đường kính khác nhau.

Cánh tản nhiệt: làm bằng nhôm hoặc đồng để tăng diện tích tiếp xúc không khí.

Khung vỏ và lớp phủ chống ăn mòn: giúp dàn vận hành ổn định trong môi trường khắc nghiệt.
 

2. Nguyên lý hoạt động

Quá trình trao đổi nhiệt diễn ra theo các cơ chế: dẫn nhiệt, đối lưu (khí/ lỏng), và đôi khi bức xạ.

Trong hệ máy lạnh:
 

• Môi chất lạnh bay hơi tại dàn lạnh hấp thụ nhiệt từ không khí trong phòng → không khí mát.
• Môi chất được nén và ngưng tụ tại dàn ngưng giải phóng nhiệt ra ngoài trời.
• Quá trình này lặp lại liên tục, và hiệu quả phụ thuộc lớn vào thiết kế dàn trao đổi nhiệt.

 

Các phương pháp làm lạnh không khí

Tổng quan các phương pháp làm lạnh không khí trong thực tiễn và lý thuyết

1. Làm lạnh bằng dàn ống có cánh.

Trong kỹ thuật điều hòa không khí người ta sử dụng phổ biến các thiết bị trao đổi nhiệt kiểu bề mặt để làm lạnh không khí.

Về cấu tạo: Phổ biến nhất là dàn trao đổi nhiệt kiểu ống đồng cánh nhôm. Không khí chuyển động bên ngoài dàn trao đổi nhiệt. Bên trong có thể là nước lạnh (chất tải lạnh) hoặc chính môi chất lạnh bay hơi.

Không khí khi chuyển động qua dàn một mặt được làm lạnh mặt khác một phần hơi nước có thể ngưng tụ trên bề mặt trao đổi nhiệt và chảy xuống máng hứng nước ngưng. Vì thế trên đồ thị I-d quá trình biến đổi trạng thái của không khí sẽ theo quá trình A1 hay là quá trình làm lạnh làm khô. Khi nhiệt độ bề mặt lớn hơn ts thì quá trình diễn ra theo đường A2, làm lạnh đẳng dung ẩm.
 

Hầu hết các máy điều hoà trong đời sống sử dụng thiết bị làm lạnh kiểu bề mặt.
 

2. Làm lạnh bằng nước phun đã xử lý

Người ta có thể làm lạnh không khí thông qua thiết bị trao đổi nhiệt kiểu hỗn hợp, trong đó người ta cho phun nước lạnh đã xử lý tiếp xúc trực tiếp với không khí để làm lạnh. Thiết bị này còn được gọi là thiết bị buồng phun.

Không khí khi qua buồng phun nhiệt độ giảm còn dung ẩm có thể tăng, không đổi hoặc giảm tùy thuộc vào nhiệt độ của nước phun. Khi nhiệt độ nước phun nhỏ hơi nước trong không khí sẽ ngưng tụ trên bề mặt các giọt nước và làm giảm dung ẩm. Như vậy có thể điều chỉnh dung ẩm của không khí thông qua điều chỉnh nhiệt độ nước phun.

Trong thiết bị buồng phun, nước được phun thành những giọt nhỏ li ti nhờ các vòi phun. Do các giọt nước rất nhỏ nên diện tích tiếp xúc cực kỳ lớn, tuy nhiên ở trong buồng phun thời gian tiếp xúc giữa không khí với nước rất nhỏ, nên hiệu qủa trao đổi nhiệt ẩm ít nhiều cũng bị hạn chế.
 

Để tăng diện tích tiếp xúc, người ta có thể tạo màng nước trên các bề mặt rắn. Hiệu qủa của phương pháp này cũng tương tự kiểu phun.

Thiết bị buồng phun được sử dụng nhiều trong công nghiệp dệt và nhiều ngành khác, đòi hỏi khống chế độ ẩm theo những chương trình khắt khe.

3. Làm lạnh bằng nước tự nhiên ( Air cooler)

Làm mát bằng nước lạnh chi phí khác cao cho việc làm lạnh nước. Trong những trường hợp khi yêu cầu nhiệt độ không khí cần làm lạnh không thấp quá, có thể dùng nước tự nhiên, chưa qua làm lạnh và cho bay hơi vào trong không khí để giảm nhiệt độ của nó ,phương pháp này được gọi là hệ thống làm mát bằng hơi nước (Air cooler ) chuyên dùng cho nhà xưởng. Mức độ làm lạnh không khí phụ thuộc độ ẩm của nó và nhiệt độ của nước.
 

Hiện nay ở thị trường có bán rất nhiều loại quạt nước, các loại quạt này đều có nguyên lý làm việc tương tự nhau là cho nước bay hơi vào không khí khi chuyển động qua quạt. Trên hình 4.3 là một kiểu quạt nước. Nước được một bơm nhỏ bơm lên phía trên và cho chảy qua một lớp vật liệu xốp mao dẫn. Không khí chuyển động qua lớp mao dẫn được thấm ướt, nước sẽ bay hơi đoạn nhiệt vào không khí làm cho nhiệt độ không khí giảm xuống theo đường đoạn nhiệt A4.

Trong công nghiệp, chẳng hạn ở các xí nghiệp dệt sử dụng các thiết bị buồng phun với nước đã được làm lạnh rất tốn kém. Vì vậy những ngày trời ít nắng và những lúc phụ tải không quá lớn người ta không sử dụng nước lạnh, mà sử dụng nước thường để xử lý không khí. Quá trình xử lý trong trường hợp này cũng diễn ra theo đường A4.

Nhiệt độ không khí được xử lý theo nước thường hạ xuống thấp nhất có thể là bằng nhiệt độ nhiệt kế ướt.
 

4. Làm lạnh bằng máy nén – giãn khí

Để làm lạnh không khí trên các máy bay người ta sử dụng phương pháp nén và giãn nở không khí để đạt được không khí có nhiệt độ thấp. Nhờ có sẵn máy nén tua bin có thể sử dụng để nén khí, không phải trang bị thêm máy nén, nên thường hay được sử dụng.

Quá trình làm việc của hệ thống như sau: Không khí nạp bên ngoài được máy nén tua bin, một mặt được đưa đến buồng đốt để dốt nhiên liệu cho động cơ máy bay, một phần còn lại được đưa đến thiết bị làm mát cấp 1, ở đây khí nén được làm máy bằng không khí bên ngoài trời. Sau đó không khí nén được đưa đến máy nén ly tâm để nén cấp 2 nén đến áp suất cao hơn, rối tiếp tục được đưa đến thiết bị làm mát cấp 2. Không khí nén sau làm mát cấp 2 được đưa đến tua bin, thực hiện quá trình giản nỡ đoạn nhiệt, để áp suất và nhiệt độ giảm xuống (khoảng 10oC). Không khí lạnh được đưa vào cabin. Tua bin được nối đồng trục với máy nén cấp 2 để tận dụng cơ năng do khí nén giản nở sinh ra.

Hệ thống làm mát máy bay bằng máy nén – giãn nở như vậy thường chỉ được sử dụng khi máy bay dừng. Khi máy bay đang hoạt động trên cao, có thể trích không khí bên ngoài vào để điều hoà nhiệt độ trong khoang máy bay, vì ở trên cao, không khí bên ngoài khá lạnh.
 

Tại sao nên dùng dàn trao đổi nhiệt máy lạnh chất lượng?

 

• Tiết kiệm năng lượng: Dàn có hiệu suất cao sẽ giúp hệ thống máy lạnh tiêu thụ điện ít hơn.
• Tăng tuổi thọ thiết bị: Với vật liệu và thiết kế tốt, dàn ít bị ăn mòn, rò rỉ → giảm chi phí bảo trì.
• Hiệu suất ổn định: Dàn được thiết kế đúng thông số sẽ duy trì hiệu quả làm lạnh trong môi trường hoạt động đa dạng.

Ứng dụng của dàn trao đổi nhiệt

 

• Hệ thống điều hòa không khí (máy lạnh dân dụng, thương mại).
• Kho lạnh – bảo quản lạnh – làm mát công nghiệp.
• Hệ thống HVAC lớn, thu hồi nhiệt – tiết kiệm năng lượng.

Hướng dẫn lựa chọn & thi công dàn trao đổi nhiệt máy lạnh

1. Lựa chọn theo thông số kỹ thuật

 

• Chọn vật liệu ống và cánh phù hợp môi trường (đồng, nhôm).
• Độ dày, đường kính ống, bước ống cần tương ứng với lưu lượng và áp suất làm việc.
• Khung và lớp phủ chống ăn mòn đặc biệt cần cho môi trường ẩm hoặc mặn.

2. Thi công đúng kỹ thuật

 

• Lắp đặt dàn ở vị trí thuận lợi để không khí lưu thông tốt.
• Đảm bảo không có rò rỉ môi chất lạnh, khe giữa ống – cánh được tối ưu.
• Bảo trì định kỳ: vệ sinh cánh, kiểm tra ống, khung.

Những lưu ý quan trọng khi sử dụng

 

• Tránh để dàn bị bám bụi, ẩm ướt kéo dài → làm giảm hiệu suất.
• Đối với dàn trao đổi nhiệt máy lạnh ngoài trời hoặc ở môi trường khắc nghiệt: chọn loại khung inox hoặc sơn chống ăn mòn.
• Kiểm tra định kỳ giắc nối, đường ống, van để tránh mất áp suất hoặc rò rỉ.
• Khi thay thế/ nâng cấp hệ thống, hãy làm sạch toàn bộ hệ thống để dàn mới phát huy hiệu quả tối đa.

Lời kết
 

Nếu bạn đang tìm kiếm giải pháp dàn trao đổi nhiệt máy lạnh hiệu quả, hoặc cần tư vấn thiết kế/ lựa chọn phù hợp cho hệ thống làm lạnh – điều hòa, hãy liên hệ với Davitecco ngay hôm nay. Với đội ngũ kỹ thuật và kinh nghiệm tại Đà Nẵng, chúng tôi sẽ giúp bạn tối ưu hiệu suất, tiết kiệm năng lượng và vận hành ổn định lâu dài.

 

Thông tin liên hệ